Przeczytaj ten artykuł również jeśli głosujesz w innych krajach europejskich. Nasze sugestie mają zastosowanie wszędzie.
Dlaczego w ogóle warto zastanowić się nad organizacyjną stroną oddania głosu?
W UK jest duża Polonia i potrzebnych jest naprawdę dużo komisji wyborczych, aby głosowanie odbyło się w przyzwoitych warunkach. Aktywność obywatelska Polaków w UK jest wyjątkowa, co pokazały wybory prezydenckie 2020, kiedy w trakcie pandemii COVID-19 Polacy zakładali firmy kurierskie, aby zebrać w całej Wielkiej Brytanii ponad 100 tysięcy pakietów wyborczych i dowieźć je do 11 obwodowych komisji wyborczych.
W trakcie wyborów parlamentarnych w roku 2019, w UK utworzono 54 komisje. Najwięcej na świecie, poza Polską, a mimo to kolejki były długie. W roku 2023 powstanie 75 komisji, czyli o 21 więcej. Spory wzrost, ale nadal niewystarczający.
Dodatkowo mamy nowe wyzwanie, czyli zasady liczenia głosów, wprowadzone przez PiS w ostatniej nowelizacji przepisów wyborczych w 2023 roku. Każdy głos musi być zweryfikowany przez każdego członka komisji. Podobno dzięki temu wybory będą ... uczciwsze. Pewne jest jedno - wydłuży to kilkukrotnie proces liczenia głosów. To nie wszystko. Liczenie głosów za granicą należy zakończyć w ciągu 24 godzin po zamknięciu lokalu wyborczego, w przeciwnym przypadku głosowanie w danym lokalu wyborczym uznaje się ... za niebyłe.
Więcej informacji w artykułach:
Jeśli masz wrażenie, że komuś zależy na tym, aby Polonia w krajach europejskich została w domach w dniu wyborów, to nie jesteś sama/sam w tych odczuciach.
Jeśli czujesz rosnącą niezgodę na takie traktowanie, to spieszę z kilkoma wskazówkami jak zagłosować, aby mieć z tego satysfakcję, również poprzez pokazania figi z makiem "demiurgom" polskiej polityki.
Na początek ogólny procentowy rozkład liczby głosujących w poszczególnych regionach UK w 2019 roku i liczba komisji 2019/2023.
W wyborach prezydenckich 2020 (COVID-19, głosowanie korespondencyjne) w UK rozesłano 182.959 pakietów wyborczych i policzono 144.274 oddanych głosów. Jest to istotnie większa liczba głosujących niż w 2019, kiedy oddano 89.429 głosów (tabela powyżej). Trudno jest określić jaka będzie liczba uczestników głosowania w UK, w 2023 roku, ale wybory prezydenckie z 2020 ujawniły bardzo wysoką aktywność obywatelską Polaków. Liczba uprawnionych do głosowania w 2020 wyniosła 184.28 % tej liczby z roku 2019.
Prognozowana liczba głosujących w 2023 jest o 50% większa niż w roku 2019. Ważne! Kalkulując gdzie głosować załóż o połowę większe obciążenie komisji niż wskazują to liczby z 2019 roku.
1. Rozważ czy możesz wziąć udział w głosowaniu, w Polsce
Jeśli planujesz wizytę w Polsce, to warto powiązać ją z udziałem w wyborach. Wtedy Twój głos będzie miał największą wartość, szczególnie jeśli nie głosujesz w okręgu nr 19 (Warszawa). Więcej informacji w artykule: Ile waży mój głos?
2. Sprawdź czy Twoja komisja wyborcza z 2019 będzie działać w 2023
Poniższa tabela zawiera listę komisji w UK, które albo zostały zlikwidowane w 2023 i nie mają alternatywy w tej samej miejscowości, albo takie, które zmieniły adres.
Jeśli w tabeli powyżej widzisz swój lokal wyborczy z 2019, to nie zwlekaj i zacznij szukać nowego. Kolumna "Uprawnieni" prezentuje liczbę osób, które zgłosiły się do głosowania w roku 2019. Kolumna "Alternatywa" wskazuje czy znajdziesz inną komisję w tej samej miejscowości.
3. Wybierz mądrze obwodową komisję wyborczą, w której zagłosujesz
Głosuj w komisji, w której w wyborach 2019 głosowało mniej osób. Wszyscy, którzy wybiorą takie komisje, przyczynią się do bardziej równomiernego rozłożenia obciążenia lokali wyborczych, oddadzą swój głos i zadbają, by był policzony.
Poniższa tabela (PDF) to zestawienie komisji w roku 2023. Pogrupowaliśmy je w regiony UK. Tam gdzie można było wykazać liczbę głosujących w 2019, to została uwzględniona ona w kolumnie "Uprawnieni". Proszę pamiętać, że prognozowana liczba uczestników głosowania w 2023 jest o połowę większa niż w 2019.
To zestawienie pozwala zorientować się gdzie są i jak potencjalnie duże są obwodowe komisji wyborcze.
4. Nie czekaj z dopisaniem się do spisu wyborców
Dopisz się do spisu wyborców prowadzonego przez konsula w państwie, gdzie przebywasz. Najprościej jest to zrobić przez usługę online e-Wybory.
Podczas zapisywania się możesz sprawdzić, ile osób zapisało się już do danej komisji. Tu możesz zobaczyć filmik instruktażowy jak to zrobić.
5. Co jeśli do komisji zapisze się bardzo dużo osób?
System e-Wybory pokazuje liczbę osób, które dopisały się do spisu wyborców w danej obwodowej wyborczej. Istnieje więc techniczna możliwość podglądania wielkości komisji. Nie wiadomo jednak jak zachowają się służby konsularne, kiedy komisja osiągnie swoją graniczną pojemność. Może ktoś wyłączy możliwość dopisywania się do takiej komisji? Byłoby to nielegalne.
Przepisy nie określają górnego limitu wielkości komisji, ale nowe zasady liczenia głosów powodują, że powyżej określonej liczby głosów, policzenie ich w 24 godziny staje się bardzo trudne, jeśli nie wprost niewykonalne. W tym kontekście szacunkowa pojemność komisji to ok. 1800-2000 głosujących.
System e-Wybory działa tak, że nawet po dopisaniu się do spisu można podglądać liczbę osób zapisanych do konkretnych komisji. Tak to działa to przynajmniej obecnie (21.09.2023).
Konsekwencje wadliwych przepisów nie mogą być przerzucane na obywateli. W takiej sytuacji służby konsularne powinny podjąć następujące działania zaradcze:
obserwowanie liczby osób zgłaszających się do komisji
w przypadku zbliżania się do krytycznej pojemności komisji - uzgodnienie we współpracy z MSZ i utworzenia dodatkowych komisji (ekspresowe rozporządzenie)
zaproponowanie obywatelom przesunięcia z przeciążonych komisji do tych mniej obłożonych
System e-Wybory wyświetla na pierwszej stronie opcję "Zmień miejsce głosowania". Teoretycznie istnieje więc możliwość zmiany przeciążonej komisji na tę mniej zapełnioną.
6. Imienne zaświadczenie o prawie do głosowania
To bardzo ciekawa opcja, która wymaga jednak pewnego zaangażowania przez dniem wyborów, tj. wymaga osobistej wizyty w Konsulacie lub wysłania tam pełnomocnika. Każdy z nas, czy w Polsce czy za granicą, może udać się do urzędu (do wydziału ewidencji ludności w Polsce lub do Konsulatu za granicą) i wystąpić z wnioskiem o wydanie imiennego zaświadczenia o prawie do głosowania. Wystawienie zaświadczenia jest bezpłatne.
Otrzymujemy wówczas dokument, który uprawnia nas do głosowania w dowolnej obwodowej komisji wyborczej w Polsce i za granicą. Zaświadczenie jest dokumentem imiennym i jego oryginał będzie wymieniony w lokalu wyborczym na zestaw kart do głosowania.
O zaświadczenie możemy wystąpić do 12 października, ale jeśli rozważamy tę opcję, to nie warto z tym czekać, bo na ten pomysł może wpaść więcej osób i im bliżej wyborów, tym dłuższe będą kolejki.
Pobranie zaświadczenia spowoduje odnotowanie tego w Centralnym Rejestrze Wyborców, a w praktyce będziemy z niego wykreśleni (CRW pełni rolę rejestru potwierdzającego prawo do głosowania i przypisaną do nas obwodową komisję wyborczą). Od tego momentu pełna odpowiedzialność za możliwość zagłosowania spoczywa na nas. Jeśli dokument ulegnie zniszczeniu, zostanie nam skradziony lub zaginie, to nie będziemy mogli głosować. Nie ma możliwości otrzymania duplikatu zaświadczenia.
Zasadniczą zaletą imiennego zaświadczenia o prawie do głosowania jest dowolność wyboru komisji, w której oddamy głos.
7. Turystyka wyborcza
W trakcie wyborów prezydenckich w 2020 roku Polonia w UK wykazała się niesamowitą kreatywnością w zakresie sposobu dostarczania pakietów wyborczych do komisji. Organizowano łańcuszki pośredników, były specjalne firmy kurierskie, które odbierały zbiorczo pakiety z miejsc, do których przynoszono je z całkiem dużych obszarów, gdzie mieszkają Polacy.
Nie zdziwię się, jeśli Polacy w trakcie wyborów 2023 zorganizują się na wspólny transport i głosowanie w miejscach, gdzie mniej obłożone komisji będą zabezpieczać nas przed niepoliczeniem głosów.
Autor:
Marcin Wiktorzak, CH
Koordynator działań w ramach Obywatelskiej Kontroli Wyborów za granicą
21 wrzesień 2023