Jak ominąć pułapki w referendum?

Perspektywa osób pracujących w obwodowej komisji wyborczej

• Komisja, która musi obsłużyć bardzo dużą liczbę wyborców, szuka metod przyspieszenia pracy i jest to całkowicie normalne (wręcz pożądane). Jedną z form usprawnienia pracy jest przygotowanie pakietów kart. Karty będą miały różną wielkość, więc będą dla wygody złożone do mniejszego formatu, np. A4. Karta do głosowania w referendum będzie prawdopodobnie wsunięta między nie. Nie jest to przejaw złych intencji ze strony komisji, a obiektywnie uzasadnione działanie. Apelujemy, aby nie doszukiwać się w takim działaniu złych intencji.

• Komisje mogą składać pakiet dla wyborcy z trzech różnych kart (sejm, senat, referendum) na bieżąco, ale nie muszą tak robić z powodów jak w punkcie powyżej. Uważamy, że tak powinno się robić, aby wszystko było transparentne i obiektywne.

• Niedopuszczalne jest spinanie kart w pakiecie ze sobą, np. zszywaczem biurowym. Takie działanie nie ma podstaw prawnych i jest nadużyciem. Powinno być zgłoszone jako nieprawidłowość w sposobie pracy obwodowej komisji wyborczej.

• Kluczowy jest moment złożenia podpisu w spisie wyborców. Tak długo jak Państwo nie podpiszą się przy swoim nazwisku, karty nie zostaną wydane. Jak tylko ten podpis zostanie wykonany, to wzięcie do ręki pakietu kart zamyka możliwość ich wyboru.

• Przed złożeniem podpisu należy upewnić się jakie karty są dla Państwa przygotowane! Tylko wtedy mają Państwo możliwość wpłynąć na to, co zostanie Wam wydane.

• Jeśli komisja wyda Państwu pakiet, w którym jest karta referendalna, a Państwo zauważą to dopiero po odebraniu pakietu, to tak odebranej karty referendalnej nie można już zwrócić. Jest metoda, żeby nawet w takiej sytuacji karta referendalna nie została policzona do frekwencji (opisana poniżej), to metoda awaryjna.

• Członek komisji nie ma prawa przyjąć od Państwa z powrotem raz wydanych kart do głosowania (nie ma znaczenia czy dotyczą wyborów czy referendum).

Informujemy o odmowie przyjęcia karty referendalnej przed podpisem

​

Można zagłosować w wyborach i nie wziąć udziału w referendum. Podchodząc w lokalu wyborczym do stolika podajemy nasz dokument tożsamości. W tym momencie należy do obsługującego nas członka komisji powiedzieć kluczowe sformułowanie: "Bez referendum, poproszę". Każda inna wersja, np. "Poproszę karty do głosowania bez karty referendalnej" jest również dopuszczalna. Nie chodzi tu o wypowiedzenie tajemnego zaklęcia, a wyraźne poinformowanie członka komisji, że nie chcemy karty do głosowania w referendum. Zostanie dokonana adnotacja "bez referendum" w spisie wyborców przy nazwisku i zostaną nam wydane tylko karty głosowania do Sejmu i Senatu. Takim działaniem nie przyczynimy się do podwyższenia frekwencji w referendum. To wersja optymalna dla tych, którzy nie chcą głosować w referendum.

​

Co zrobić, jeśli się zagapimy lub z innych powodów chcemy/musimy pobrać kartę do głosowania w referendum, jednak nie chcemy w nim uczestniczyć? 

​

Opcja 1 (karta będzie wliczona do wyniku frekwencji).

​

Karta ważna, głos nieważny - skreślamy wszystkie opcje, czyli wstawiamy znak X zarówno przy odpowiedziach TAK, jak przy odpowiedziach NIE. Dopiski nie mają znaczenia. Kartę wrzucamy do urny.

​

Opcja 2 (niewrzucona do urny karta nie będzie wliczona do wyniku frekwencji).

​

Karta porzucona jest kartą nieważną. To opcja awaryjna, o której wspominaliśmy wyżej. Może być zastosowana jeśli za późno zorientowaliśmy się, że pobraliśmy kartę do referendum. Kartę należy porzucić na podłodze tak, aby widział to członek obwodowej komisji wyborczej. Mają Państwo do tego prawo. Czy coś na niej Państwo zaznaczą, dopiszą itp. nie ma znaczenia. Kontekst podłogi jest istotny. Nie można karty odłożyć na stolik, przy którym otrzymaliśmy kartę. Wydawało by się, że to byłby gest grzeczności wobec członków komisji, ale w tym wypadku takie działanie będzie zinterpretowane jako próba zwrócenia karty i spotkają się Państwo ze stanowczą reakcją odmowną. Karty nie należy również zostawiać za kotarą do głosowania, bo następna osoba może z niej zrobić użytek niezgodny z Państwa wolą.

Jaki skutek prawny ma położenie karty referendalnej na podłodze, a następnie opuszczenie lokalu wyborczego? Członek obwodowej komisji wyborczej ma obowiązek zabezpieczyć taką kartę poprzez podniesienie jej z podłogi i umieszczenie w specjalnym miejscu dla kart porzuconych. Nie ma prawa wrzucić jej od urny wyborczej. Taka karta nie będzie policzona do frekwencji. Warto wiedzieć, że w przypadku referendum frekwencja wyliczana jest na podstawie liczby kart wyjętych z urny wyborczej.

​

Opcja 3 (karta nieważna nie będzie wliczona do wyniku frekwencji).

Karta całkowicie przedarta jest kartą nieważną. Przedarcie karty referendalnej jest dopuszczalne. Niestety w tej sprawie w przekazie medialnym jest spory chaos. Fakty są następujące: referendum organizowane jest na podstawie odrębnych przepisów niż wybory - są to dwie odrębne ustawy. Przedarcie karty do głosowania w wyborach jest działaniem, za które można nałożyć sankcje.

Tak nie jest w przypadku referendum, gdyż w przepisy dotyczące referendum nie zawierają sankcji za przedarcie karty referendalnej. Jest to prawnie dopuszczalny sposób wyrażenia swojej opinii przez obywatela biorącego udział w referendum. Rozdział 4 ustawy o referendum w artykule 22 ustęp 5 mówi: "Kart do głosowania przedartych całkowicie nie bierze się pod uwagę przy obliczeniach, o których mowa w ust. 4." Ustawa przewiduje zatem sytuację, w której w urnie znajdą się przedarte karty referendalne.

Całkowicie przedartą kartę do referendum należy wrzucić do urny wyborczej wraz z prawidłowo wypełnionymi kartami do głosowania do Sejmu i Senatu. Taka karta zostanie odłożona podczas liczenia na bok jako nieważna i nie będzie uwzględniona przy wyliczaniu frekwencji w referendum. Będzie uwzględniona w protokole, w odrębnej pozycji.

Jeśli zdecydowaliby się Państwo na tę opcję, to proszę nie zapominać o wynikającym z tego utrudnieniu dla pracy komisji. Wystarczy jednokrotne, całkowite przedarcie karty na dwie części. Robienie z niej konfetti to kłopot dla komisji podczas liczenia głosów. Opcja 3 nie jest rekomendowanym rozwiązaniem.